Autor: administrator

 

W 2017 r. mija dekada od masowej wymiany dowodów książkowych na pierwsze plastikowe. Większość z nas pamięta jeszcze dokumenty papierowe zawierające mnóstwo zapisów, takich jak adres zameldowania, miejsce zatrudnienia oraz dane żony, męża czy dzieci. Dziś dowód tożsamości to dokument plastikowy, podobny rozmiarami do karty bankomatowej czy kredytowej, różniący się zawartością i zabezpieczeniami.

Różnice między nowymi dowodami

Zmniejszyła się ilość danych umieszczanych na dowodach osobistych. Od 1 marca 2015 r. w nowych dowodach nie widnieje informacja dotycząca zameldowania, zrezygnowano z wzoru podpisu, nie ma też wzmianki o kolorze oczu czy wzroście, pojawiła się za to dodatkowa rubryka: obywatelstwo, ułatwiająca poruszanie się poza granicami kraju. Na nowym dokumencie znalazło się też wiele zabezpieczeń: dwukrotnie powtórzone zdjęcie, mikrodruki, tłoczenia i specjalne farby. Istotną częścią zarówno starszej, jak i nowszej wersji dowodu jest także data ważności, której upłynięcie może przysporzyć nam wiele problemów. Przez cały czas obowiązuje wymiana dowodu ze względu na upływ terminu ważności po 10 latach od jego wydania.

Masowa wymiana w liczbach

O nowy dowód osobisty wnioskować będzie w sumie 8 mln obywateli, z których ponad 5 mln zgłosi się ze względu na upływ 10-letniego terminu ważności ich dotychczasowych dokumentów, a kolejne 3 mln osób zawnioskuje o nowy dowód z innych powodów, jak np. zagubienie, zniszczenie czy kradzież.

Urzędy na wydanie dowodu mają 30 dni od złożenia wniosku. Zazwyczaj czas ten jest krótszy, jednak w przypadku dużej liczby zgłoszeń urzędy mogą mieć problem z dotrzymaniem terminu.

Wymiana dowodów to ogromne liczby w skali wszystkich urzędów. W 2017 r. Delegatura Biura Administracji i Spraw Obywatelskich m.st. Warszawy szacuje przyjęcie blisko 320 tys. wniosków o wydanie dowodu osobistego, co stanowi o ok. 100 tys. więcej niż w roku ubiegłym. Wydziały Spraw Administracyjnych w Krakowie obsłużą w tym roku o około 30 tys. klientów więcej. Z kolei do magistratu w Poznaniu zawita w tej sprawie ok. 90─100 tys. interesantów, podczas gdy w ubiegłym roku było to 67 tys. osób. Średnio rocznie w Gdańsku wydaje się 50–60 tys. nowych dokumentów, a w tym roku ich liczba może sięgnąć nawet 100 tys. W związku z tym urzędy promują zachowania przezorne, by nie wymieniać dowodów osobistych na ostatnią chwilę.

Czy trzeba być gdańszczaninem, by wymienić dowód w Gdańsku?

Od ponad 2 lat miejsce składania wniosków o dowód osobisty nie jest uzależnione od zameldowania. Każdy może zgłosić się po nowy dokument w dowolnym organie, dowolnej gminy na terytorium kraju. Jest to duże ułatwienie dla osób przebywających czasowo poza miejscem zamieszkania. Złożenie wniosku o nowy dowód może odbyć się także przez Internet ─ należy wcześniej zarejestrować się na platformie ePUAP, mieć profil zaufany lub kwalifikowany podpis elektroniczny. 

Chrońmy swoje dane

O swój dowód osobisty należy dbać już w momencie odbioru dokumentu w urzędzie. Niezależnie, czy jest się 18-latkiem ze swoim pierwszym dowodem osobistym, czy wieloletnim posiadaczem tego dokumentu, trzeba zawsze „mieć go na oku”. Wraz z dowodem złodziej kradnie bowiem cenne dane, na które może, na nasz rachunek, wziąć kredyt lub pożyczkę, bezkarnie zrobić zakupy na raty albo założyć fikcyjną firmę. Może także wziąć abonament na telefon komórkowy na nasze nazwisko, wynająć samochód czy też wyrobić fałszywy dokument ze skradzionymi danymi i swoim zdjęciem, by popełniać przestępstwa na rachunek pokrzywdzonej osoby. O skali procederu związanego z podrabianiem dokumentów świadczą dane policji, która w roku 2016 odnotowała 28,5 tys. takich przestępstw.

Polak mądry przed szkodą

Pilnujmy naszych dokumentów, nie udostępniajmy ich nieupoważnionym do tego osobom trzecim. Postępujmy według przysłowia ─ lepiej zapobiegać niż leczyć. Dlatego zabezpieczmy się na wypadek kradzieży danych, zakładając konto na www.bik.pl. Takie konto zapewni dostęp do dwóch podstawowych narzędzi chroniących przed wyłudzeniem: do Alertów BIK, które poinformują nas o próbie zaciągnięcia kredytu na nasze dane, oraz do usługi Zastrzeganie, dzięki której błyskawicznie wyłączymy utracony dowód osobisty z obiegu.

Alerty to sygnały ostrzegawcze, wysyłane w formie smsa lub e-maila, które zapewniają nam ochronę przez cały rok, działają 24/h, 7 dni w tygodniu. Jeśli nie byliśmy w banku, nie kupowaliśmy sprzętu na raty ani nie poręczaliśmy kredytu a otrzymaliśmy Alert, możemy podejrzewać wyłudzenie. Dzięki informacji z Alertu możemy szybko zareagować i zapobiec wyłudzeniu.     

W sytuacji, w której dojdzie do utraty lub kradzieży dowodu, pierwszy i najważniejszy krok to wyłączenie dokumentu z obiegu bankowego, aby uniemożliwić posługiwanie się nim w celach przestępczych. Wystarczy założyć on line bezpłatne konto w BIK, a w sytuacji utraty dokumentu jednym kliknięciem zgłosimy dowód do systemu DZ prowadzonego przez Związek Banków Polskich. Szybkość działania jest krytyczna, a usługa zastrzegania dowodu osobistego online w portalu BIK możliwa jest z każdego miejsca na świecie.

Kolejnym krokiem, w przypadku kradzieży, jest powiadomienie najbliższej jednostki policji o zaistniałej sytuacji. Następnie pozostaje wizyta w urzędzie gminy i wyrobienie nowego dokumentu tożsamości bądź, jeśli jesteśmy za granicą, a nie posiadamy paszportu, w Konsulacie Rzeczpospolitej, gdzie otrzymamy dokument tymczasowy (Emergency Travel Document – ETD).

Warto działać prewencyjnie i zabezpieczyć się na wypadek utraty dowodu. Nic jednak nie zastąpi zdrowego rozsądku i ostrożności. Więcej informacji o sposobach zabezpieczania danych znajduje się na stronie www.nieskardzione.pl, która powstała w ramach ogólnopolskiej akcji edukacyjnej prowadzonej przez BIK wraz z Policją.

 

Karty na wakacje

Znacząca większość osób wyjeżdżających na wakacje zabiera ze sobą kartę płatniczą, jako wygodny i bezpieczny instrument dokonywania płatności, jak również narzędzie umożliwiające dostęp do gotówki.

Najprostsza reguła bezpieczeństwa, korzystając z kart płatniczych to kierowanie się zdrowym rozsądkiem. Używajmy karty w miejscach, w których korzystalibyśmy z gotówki, starajmy się unikać korzystania z karty w miejscach, w których obawialibyśmy się zapłacić gotówką.

Pamiętajmy, że karta powinna zawsze znajdować się w polu naszego widzenia. Niedopuszczalna jest sytuacja, w której np. osoba z obsługi restauracji bierze od nas kartę i znika z nią na zapleczu w celu dokonania transakcji.

Nie zapisujmy numeru PIN na kartkach przechowywanych razem z kartą płatniczą, ani na samej karcie.

W przypadku wypłat z bankomatów, szczególnie za granicą, należy dokonywać takiej transakcji (o ile to możliwe) w znanych z Polski typach bankomatów. W przypadku gdy wygląd bankomatu budzi wątpliwości zrezygnujmy z wypłaty pieniędzy w takim urządzeniu i poszukajmy innego. Zawsze zasłaniajmy ręka klawiaturę na której wprowadzamy numer PIN.

W przypadku gdy bankomat nie wydał nam karty lub pieniędzy, jak również gdy otrzymana przez nas kwota różni się od kwoty którą mieliśmy wypłacić- skontaktujmy się z wydawcą karty (numer telefonu do wydawcy znajduje się na odwrocie karty płatniczej – warto ten numer zapisać)

Podstawową zasadą w przypadku problemów z kartą jest jak najszybszy kontakt z jej wydawcą. Również w przypadku utraty karty (kradzieży, zgubienia) konieczny jest niezwłoczny kontakt z wydawcą w celu dokonania zastrzeżenia karty. Kontakt ten ułatwi nam jednolity numer do zastrzegania kart 828 828 828 poprzez który połączymy się z naszym bankiem celem zastrzeżenia karty.

 

Korzystanie z bankowości elektronicznej jest bezpieczne, pod warunkiem, że pamiętajmy o trzech zasadach bezpieczeństwa

 

• Bezpieczny komputer 

Przede wszystkim komputer lub smartfon musi mieć zainstalowany program antywirusowy i musi on być na bieżąco aktualizowany. Należy też instalować legalne oprogramowanie. Programy niewiadomego pochodzenia, w tym ściągane za pośrednictwem programów typu Peer-to-Peer (P2P), mogą być przygotowane przez hakerów i zawierać wirusy lub szkodliwe oprogramowanie.

Dobrą praktyką jest aktualizowanie systemu operacyjnego o istotne aplikacje np. przeglądarki internetowe – hakerzy stale szukają luk w oprogramowaniu.

 

• Bezpieczne logowanie

Unikajmy logowania się do bankowości internetowej i dokonywania płatności z komputerów znajdujących się w miejscach publicznych.

Jeśli przy logowaniu pojawią się nietypowe komunikaty, prośby o podanie danych osobowych lub dodatkowe pola z pytaniem o hasła do autoryzacji, należy natychmiast zgłosić problem do swojego Banku.

Nigdy nie należy także używać wyszukiwarek internetowych do znalezienia strony logowania banku. Wyszukane w nich linki mogą prowadzić do fałszywych stron lub stron zawierających wirusy.

Nigdy nie udostępniajmy osobom trzecim identyfikatora ani hasła dostępu. Jest on poufnym numerem nadawanym przez Bank i nie można go zmienić.

 

• Bezpieczne korzystanie z poczty elektronicznej

Nigdy nie należy odpowiadać na e-maile w których nadawca prosi o podanie informacji o karcie, login i hasło do bankowości elektronicznej lub numer telefonu. Nie odpowiadajmy też na wiadomości, które zapraszają do odwiedzenia strony internetowej w celu weryfikacji danych.

Pamiętajmy, że banki nigdy nie wysyłają do nas takich e-maili. Listy, wiadomości e-mail lub telefony w takich sprawach należy traktować jako próbę wyłudzenia poufnych informacji. Gdy zaobserwujemy coś niepokojącego, skontaktujmy się z bankiem.

Aby dowiedzieć się wiedzieć więcej na temat bezpiecznego posługiwania się bankowością elektroniczną i kartami odwiedzaj stronę www.zbp.pl->Dla Klientów->Bezpieczny bankoraz zakładki dotyczące bezpieczeństwa na stronach banków. Tam fachowcy z zakresu bezpieczeństwa banku wyjaśniają jak uniknąć czyhających w sieci niebezpieczeństw.

 

Co należy zrobić w przypadku utraty dokumentu?

"Zgubiłem dokumenty", "zgubiłem dowód osobisty", "ukradli mi paszport", "zgubiłem prawo jazdy" – gdy znajdą się Państwo w takiej sytuacji, należy jak najszybciej:

Powiadomić oddział banku, w którym posiadamy rachunek lub którego jesteśmy stałym klientem (albo, gdy nie mamy konta bankowego, iść do banku, który przyjmuje zastrzeżenia nie tylko od swoich klientów – aktualna lista www.DokumentyZastrzezone.pl) – tak postępujemy zarówno w przypadku zwykłego zgubienia, jak i utraty dokumentu w wyniku kradzieży. Powiadomienie polega na złożeniu wniosku o zastrzeżenie dokumentu – dyspozycja jest potrzebna, aby bank wpisał zastrzeżenie do Centralnej Bazy Danych Systemu DZ.

Powiadomić najbliższą jednostkę policji – jeśli dokument został utracony w wyniku kradzieży.

Zawiadomić najbliższy organ gminy lub placówkę konsularną i wyrobić nowy dokument. Informacje dotyczące konieczności zawiadomienia organu gminy znajdują się na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji – www.mswia.gov.pl.

Bardzo szybko zyskująca na popularności metoda „na policjanta” jest modyfikacją znanej i często stosowanej wcześniej metody „na wnuczka”:

·      Do starszej osoby dzwoni oszust podający się za członka rodziny. Informuje, iż spowodował śmiertelny wypadek i aby wyszedł z aresztu trzeba wpłacić kaucję. Innymi powodami mogą być szybka pożyczka w związku w wyjątkową okazją do zarobienia dużych pieniędzy, choroba bliskiej osoby i bardzo drogie leczenie albo konieczność natychmiastowej spłaty długu. Oszust prosi starszą osobę o przekazanie wskazanej kwoty pieniędzy osobie, która się do niej zgłosi, bądź pozostawienie gotówki w umówionym miejscu. Po przekazaniu pieniędzy kontakt się urywa.

Oszukiwane osoby, będące w przeświadczeniu, że pomagają rodzinie albo policji, bardzo często dają się namówić do przygotowania paczki z kosztownościami lub gotówką i przekazania jej nieznanej osobie:

·      Na numer stacjonarny starszej osoby dzwoni oszust podający się za członka rodziny i informuje, iż pojawi się z wizytą lub prosi o pożyczkę. Po rozłączeniu się dzwoni kolejna osoba, która podaje się za policjanta i informuje, iż przed chwilą dzwonił do niej przestępca z grupy, którą rozpracowuje, specjalizującej się w okradaniu starszych ludzi. Prosi o współpracę, która ma polegać na przekazaniu gotówki osobie, która zgłosi się do pokrzywdzonej, celem zatrzymania oszustów i przyłapaniu ich na gorącym uczynku. Po przekazaniu oszczędności kontakt się urywa.

Tylko w I półroczu 2017 r., na terenie Warszawy i okolic dokonano 225 wyłudzeń na łączną kwotę 8 341 522 zł. Poza kradzieżą kosztowności i gotówki trzymanej w domach coraz częściej przestępcy nakłaniają starsze osoby do wypłat z ich rachunków bankowych lub zaciągnięcia kredytu:

·      Do starszej osoby, na numer stacjonarny, dzwoni oszust podający się za funkcjonariusza CBŚ. Informuje, iż rozpracowuje grupę przestępczą zajmującą się okradaniem kont bankowych. Celem ratowania oszczędności oraz zatrzymania sprawców na gorącym uczynku nakazuje starszej osobie wypłacenie wszelkich oszczędności, bądź nawet zaciągniecie kredytu i przekazanie gotówki wskazanej osobie (pozostawienie w koszu na śmieci, bądź przelanie na wskazane konto bankowe). Przestępca informuje także, że w skład grupy przestępczej wchodzą także pracownicy banku, w związku z tym zabrania starszej osobie rozmowy z nimi, jak również informowania kogokolwiek innego o akcji. Po przekazaniu pieniędzy kontakt się urywa.

Banki nie mogą odmówić klientowi wypłaty pieniędzy z konta. Jednak w sytuacji, gdy pracownik widzi, że starsza osoba chce dokonać takiej czynności, a jednocześnie sprawia np. wrażenie osoby bardzo zdenerwowanej, oczywiście staramy się pomóc. Bez naruszania swobody decyzji klienta – informujemy, że zdarzają się różne próby wyłudzeń. Wyjaśniamy metodologię takich działań, a następnie – wspólnie z prawdziwą Policją – oferujemy pomoc. Przestrzegamy klientów, aby nie przekazywali wypłaconej gotówki nieznajomym osobom np. w celu „zastawienia pułapki” ani nie realizowali przelewów na nieznane sobie konta. Dzięki tym działaniom wielokrotnie udaje się udaremnić próby wyłudzeń – powiedział Krzysztof Pietraszkiewicz, Prezes Związku Banków Polskich.

Warto jednak zapamiętać kilka podstawowych zasad, jakie w zdecydowanej większości przypadków uchronią nas i naszych bliskich przed tego rodzaju przestępstwami.

Policja i banki ostrzegają:

·      Policja nigdy nie prosi obywateli o przekazywanie pieniędzy ani kosztowności nieznanym osobom.

·      Policja nigdy nie prosi telefonicznie o udział w działaniach operacyjnych.

·      Jeśli ktoś telefonicznie prosi nas o pieniądze, udział w akcji policyjnej, bądź mamy jakiekolwiek wątpliwości z kim rozmawiamy należy skontaktować się z najbliższymi. Jeżeli nie ma takiej możliwości, a podejrzewamy, że ktoś próbuje nas oszukać natychmiast trzeba skontaktować się z Policją dzwoniąc na 997 lub 112 – najlepiej z telefonu komórkowego, ewentualnie stacjonarnego po uprzednim upewnieniu się, że ostatnia rozmowa została rozłączona. To bardzo ważne !!!.

Wszystkie osoby, do których wykonywane są tego typu telefony, powinny zachować szczególne środki ostrożności. Zwłaszcza w sytuacjach, gdy w grę bardzo często wchodzą oszczędności całego życia, warto zatrzymać się na chwilę, uspokoić i nie działać pod wpływem impulsu.

Apelujemy do dziennikarzy o jak najczęstsze informowanie o tym, jak nie dać się oszukać. Jednocześnie apelujemy do wszystkich dzieci i wnuków, aby porozmawiały o tego rodzaju przestępczości ze swoimi rodzicami/dziadkami. Zróbcie to Państwo osobiście – zanim dojdzie do próby wyłudzenia – i ostrzeżcie, jak działają przestępcy. Powiedzcie, żeby nigdy nie ufali tego rodzaju telefonicznym „prośbom” o pomoc – powiedział komisarz Sylwester Marczak, rzecznik prasowy Komendy Stołecznej Policji.

Sektor bankowy od lat skutecznie współpracuje z Policją w celu przeciwdziałania różnym działaniom przestępczym. Szczególnymi przykładami takich projektów jest prowadzona od 2010 r. wspólna kampania społeczna dot. zastrzegania w bankach kradzionych i zagubionych dokumentów tożsamości*. Szczegółowe informacje dot. tych działań dostępne są na stronach www.DokumentyZastrzezone.pl oraz www.OszustwaNaWnuczka.pl.

_____________________________________________

 

*System DOKUMENTY ZASTRZEŻONE Związku Banków Polskich to ogólnopolska baza milionów skradzionych i zagubionych dokumentów. Chroni przed wyłudzeniami z użyciem cudzej tożsamości. Zastrzegać dokumenty powinni wszyscy – nie tylko klienci banków. To najważniejszy krok, który trzeba natychmiast zrobić, gdy utracimy np. dowód osobisty, paszport czy prawo jazdy. W kilka minut dane trafiają do wszystkich banków, operatorów telefonii komórkowych i tysięcy innych firm korzystających z systemu.